Fiilimsi, fiil kök ve gövdelerine getirilen eklerle oluşturulan bir isim çeşididir. Türkçede eylemin isimleşmiş hali olarak karşımıza çıkar ve genellikle “-me, -ma, -dik, -mış” gibi ekler alarak fiile dönüşür. Ancak bazı durumlarda fiilimsi oluşturulamaz ve bu durumlar belirli kurallara bağlıdır.
Fiilimsi oluşturamama durumlarından ilki, geçişsiz fiillerle oluşan cümlelerde karşımıza çıkar. Geçişsiz fiiller, nesne almayan fiillerdir ve bu tür fiillerle oluşturulan cümlelerde fiilimsi kullanılamaz. Örneğin, “Kuşlar uçar” cümlesindeki “uçar” fiili geçişsiz bir fiildir ve bu cümlede fiilimsi oluşturulamaz.
Benzer şekilde, eksik fiillerle kurulan cümlelerde de fiilimsi kullanılamaz. Eksik fiiller, fiil kök ve gövdelerine eksik ekler getirilerek oluşturulan fiillerdir ve bu tür fiillerle oluşturulan cümlelerde fiilimsi oluşturmak mümkün değildir. Örneğin, “Köpek hızlı kaçar” cümlesindeki “kaçar” fiili eksik bir fiildir ve fiilimsi oluşturulamaz.
Fiilimsi oluşturamama durumları arasında, belirsizlik, emir ve dilek kipleriyle kurulan cümleler de bulunur. Bu tür cümlelerde fiilimsi kullanılamaz çünkü belirsizlik, emir ve dilek kipleri kesin olmayan, istek ve dilekleri ifade eden kiplerdir ve fiilimsi bu tür kiplerle oluşturulamaz.
Tüm bu durumlar göz önüne alındığında, bazı özel durumlarda fiilimsi oluşturamayacağımızı görebiliriz. Ancak genel olarak, fiilimsi oluşturma kuralı geçerli olup, fiil kök ve gövdelerine ekler getirilerek isim çeşitleri elde edilebilir. Bu nedenle, Türkçe dil bilgisi kurallarına uygun şekilde fiilimsi oluşturulabilir ancak belirli durumlarda bazı kısıtlamalarla karşılaşabiliriz.
Cümlenin öznesinden farklı bir özne ile kullanılmadığında
Bir cümlede, özne genellikle cümlenin geri kalanıyla uyumlu olmalıdır. Yani, cümle içindeki diğer unsurlarla uyumlu bir özne seçilmesi önemlidir. Örneğin, “Köpekler havlar” cümlesinde özne olan “köpekler” ile fiil olan “havlar” uyumludur.
Ancak bazen cümlenin öznesiyle uyumlu olmayan başka bir özne kullanıldığında anlam bozulabilir. Örneğin, “Köpekler havlar, kedi miyavlar.” cümlesindeki özne uyumsuzluğu dikkat çekicidir.
- Özne ile fiil arasındaki uyum, cümlenin anlamını belirleyen önemli bir unsurdur.
- Farklı öznelerin kullanılması durumunda cümlenin tutarsız veya anlaşılmaz olma ihtimali yüksektir.
- Cümlenin öznesiyle uyumlu bir özne seçmek, iletişimin netliği açısından önemlidir.
Belirsizlik veya bulanlilk ifade etmek istendiğinde
Bir durumun belirsizliği veya bulanıklığı hakkında konuşurken dikkatli olmak gerekir. Bu tür durumlar genellikle net olmayan veya açık bir şekilde belirtilmemiş durumları ifade eder. Belirsizlik, kararsızlık ve şüphe duygularını ifade ederken dilin doğru kullanılması önemlidir.
Belirsizlik bazen sözlü ifadelerle, bazen de fiziksel işaretlerle ifade edilebilir. Karşınızdaki kişinin ses tonu, beden dili ve seçtiği kelimeler, belirsizlik veya bulanıklık hakkında ipuçları verebilir. Bu durumları anlamak için empati ve dikkat gereklidir.
- Belirsizlik:
- Bir konuda net bir cevap verememek.
- Karar verme sürecinde belirsizlik yaşamak.
- Gelecek hakkında belirsizlik hissetmek.
- Bulanıklık:
- Net olmayan bir durumu açıklamakta zorlanmak.
- Belirsizlik ve karışıklık arasında kalmak.
- Anlaşılmayan veya karmaşık bir durumu ifade etmek.
Belirsizlik veya bulanıklık hissi, iletişimde önemli bir rol oynar ve doğru anlaşılma ve anlaşılma sağlanmasında önemli bir faktördür. Bu nedenle, bu tür duyguları ifade ederken net ve doğru bir şekilde iletişim kurmak önemlidir.
Gelecek zamanı ifade eden cümlelerde
Gelecek zaman, bir eylemin gelecekte gerçekleşeceğini belirten zamanı ifade eder. Türkçe dilinde gelecek zaman genellikle “-acak/-ecek” ekleriyle oluşturulur. Gelecek zamanı ifade eden cümlelerde genellikle fiil köküne “-acak/-ecek” ekleri eklenerek oluşturulur.
- Yarın sinemaya gideceğim.
- Hafta sonu arkadaşlarımla buluşacak.
- Gelecek yaz tatil için planlar yapıyoruz.
Gelecek zamanın kullanımında “olsun”, “diyelim”, “desin” gibi bağlaçlar da sıkça kullanılır. Bu bağlaçlar cümlenin gelecekte gerçekleşeceğini veya düşünceyi belirtir.
- Yarın hava güzel olursa pikniğe gidelim.
- Seni ne zaman göreceğimiz belli olmaz.
- Gelecek hafta sınavımız varmış gibi çalışmalıyız.
Gelecek zamanı ifade eden cümlelerde zaman zarfları da kullanılabilir. Zaman zarfları cümlenin ne zaman gerçekleşeceğini belirler ve cümlenin anlamını güçlendirir.
- Yarın sabah erken kalkacağım.
- Önümüzdeki ay yeni bir işe başlayacak.
- Gelecek yıl yurtdışı seyahati planlıyoruz.
Emir veya istek cümlelerinde
Emir cümleleriyle bir kişiye direktif vermek veya istekte bulunmak için kullanılan cümle yapıları önemli bir iletişim aracıdır. Bu tür cümleler genellikle bir eylemi gerçekleştirmek veya bir durumu değiştirmek amacıyla kullanılır.
- Yarın sabah erken kalk.
- Lütfen pencereyi kapatır mısın?
- Ödevini tamamla ve bana gönder.
Emir cümlelerinde genellikle fiil kökü kullanılır ve cümlenin sonunda ünlem işareti bulunur. Bu cümleler karşınızdaki kişiye doğrudan talimat vermek için kullanılır. İstek cümleleri ise daha kibar ve nazik bir ifade biçimidir. Kişiden bir şey talep etmek veya rica etmek amacıyla kullanılır.
- Lütfen bana yardım eder misin?
- Bir bardak su getirir misin?
- Lütfen yüksek sesle konuşma.
Emir veya istek cümleleri günlük yaşantımızda sıkça karşılaştığımız cümle türleridir. Doğru ve net bir şekilde ifade edildiğinde karşı tarafın anlaması ve isteğin yerine getirilmesi kolaylaşır.
Belli bir durumun veya olayın sonucunu göstermek için
Bir durumun veya olayın sonucunu göstermek, genellikle bir karar verme sürecinin bir parçasıdır. Bu sonuçlar genellikle bir hedefe ulaşma, bir sorunu çözme veya bir amaç doğrultusunda ilerleme anlamına gelir. Bu sonuçlar genellikle planlama, çaba ve karar verme süreçlerinin bir ürünü olarak ortaya çıkar.
Sonuçlar bazen beklenen olabilir, ancak bazen de sürpriz olabilir. Önemli olan sonuçlara nasıl tepki verdiğimiz ve bu sonuçları nasıl değerlendirdiğimizdir. Sonuçlar bize bir şeyler öğretebilir ve gelecekteki kararlarımızı etkileyebilir. Sonuçlar genellikle belirli bir eylemin veya kararın ne kadar etkili olduğunu gösterir.
Sonuçları anlamak ve değerlendirmek, belli bir durumda neyin işe yaradığını ve neyin işe yaramadığını anlamamıza yardımcı olabilir. Bu nedenle, sonuçları dikkatlice analiz etmek ve gelecekte daha iyi kararlar almak için kullanmak önemlidir. Sonuçlar bizi daha iyi bir hedef belirlemeye ve hedefimize ulaşma sürecimizi iyileştirmeye yönlendirebilir.
Devrik Cümlelerde
Devrik cümleler, standart cümle yapısından farklı bir yapıya sahip cümlelerdir. Anlamı tam olarak vermekle birlikte cümlenin öznesi ve yüklemi yer değiştirilir. Bu durumda cümle anlaşılabilir olmasına rağmen konuşma akışını bozabilir.
Devrik cümlelerle ilgili bazı örnekler vermek gerekirse; “Eve gitmem gerekiyor” cümlesinde özne ve yüklem yer değiştirmiş olup, devrik bir cümle oluşturulmuştur. “Topa çocuk vurdu” cümlesinde de aynı durum mevcuttur.
Devrik cümleler, edebi metinlerde veya şiirlerde sıkça kullanılan bir tekniktir. Bu sayede cümlelerin vurgulanması veya anlatımın güçlendirilmesi amaçlanır. Ancak, günlük dilde fazla kullanıldığında anlam karmaşıklığına yol açabilir.
- Devrik cümlelerde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, cümlenin anlaşılabilir olmasıdır.
- Anlam karmaşası oluşturmamak için devrik cümleleri dengeli kullanmak önemlidir.
- Devrik cümleler genellikle yazılı metinlerde daha sık karşımıza çıkar.
İsim cümleciklerinde
İsim cümlecikleri, İngilizcede sıklıkla kullanılan ve cümlede isim görevi gören kısa cümlelerdir. Bu cümlecikler, cümleye açıklama veya ek bilgi katmak için kullanılır. İsim cümlecikleri genellikle virgülle ayrılan kısa cümleler şeklinde olabilir.
İsim cümleciklerinde, fiil ya da tümce eksiktir ve bir kişi, nesne veya durum hakkında bilgi verir. Örneğin, “Yarın sınavım var, çalışmalıyım.” cümlesindeki “çalışmalıyım” ifadesi bir isim cümlecikleridir ve sınavın yarın olduğunu ve çalışma gerekliliğini belirtir.
İsim cümleciklerinin cümlede farklı yerlerde kullanılabilir. Örneğin, cümlenin başında, ortasında veya sonunda yer alabilirler. Bu cümlecikler, cümleye derinlik katarak daha detaylı ve net anlam sağlarlar.
- İsim cümlecikleri genellikle virgülle ayrılır.
- İsim cümlecikleri sıklıkla ek bilgi veya açıklama sağlar.
- İsim cümlecikleri cümlenin farklı yerlerinde kullanılabilir.
Bu konu Hangi durumda fiilimsi olmaz? hakkındaydı, daha fazla bilgiye ulaşmak için Fiilimsi Olması Için Ne Gerekir? sayfasını ziyaret edebilirsiniz.